Gizadiaren aurkako krimen
Gizateriaren kontrako krimena nazioarteko zuzenbidearen arabera hilketa masiboko ekintzak edo herri oso baten aurkako jazarpena definitzeko kontzeptua da. Beste guztien gaineko delitu penaltzat jotzen da. Terminoa lehen aldiz 1907ko Hagako Konbentzioaren atarikoan erabili zen eta, ondoren, nazien aurkako Nurenbergeko epaiketetan (1945etik 1949ra) Holokaustoren inguruko akusazioetan, nahiz eta krimen handiak izan, ez baitzuten nazioarteko itun zehatzik urratzen.
Erromako Estatutua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1998ko uztailaren 17an Nazioarteko Zigor Auzitegiak Erromako Estatutua onartu zuen eta bertan Gizateriaren kontrako krimenaren epigrafearen azpian jasotzen diren delituak zehaztu zituen: hilketak, deuseztatzea, esklabotasuna, deportazioa, bortxazko populazioaren lekualdatzea, espetxeratzeak edo nazioarteko itunen aurkako beste motatako bahiketak, tortura, bortxaketak, sexu-esklabotasuna, bortxazko prostituzioa, bortxazko haurdunaldiak, bortxazko antzutzea edo antzeko sexu-bortxaketak, berezko nortasuna duten taldeen aurkako jazarkundeak, pertsonen desagerpenak, apartheid krimenak.
Eraso horiek sistematikoki populazio zibilaren aurka eramaten dira, egiten ari denaz kontzientzia erabatekoa izanik.
Krimen motak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erromako Estatutuaren 7.artikuluaren arabera, Gizateriaren aurkako krimenen barruan 11 motatako ekintzak zerrenda daitezke:[1]
- Hilketak: nahita eragindako homizidioak.
- Sarraskiak: populazioaren parte bat akabatzeko asmoz, bizi-baldintzak gogorrak ezartzea: elikagaiak ez zabaldu, botikarikk ez eman, ura mugatzea...
- Esklabotasuna: jabego eskubideak pertsoneei ezartzea, pertsonen trafikoa barne.
- Erbesteratze zigorra edo halabeharren eragindako populazioaren lekualdatzea.
- Espetxeratzea.
- Tortura.
- Sexu bortxaketa, esklabotza sexuala, bortzazko prostituzioa, indarrezko haurdunaldiak, indarrezko esterilizazioa edota antzerako indarkeria sexualak.
- Jazarpena.
- Pertsonen bortxazko desagerpena.
- Apartheid krimena.
- Beste ekintza basati batzuk, pertsonen osotasun fisiko edo psikikoaren aurkakoak.
Krimenen preskribaezintasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zuzenbide penalean, normalean, denbora tarte jakin bat igaro ondoren, gaizkileen aurkako jazarpena amaitzen da. Era horretako delituekin, ordea, ez da halakorik gertatzen: preskribaezintasuna ezartzen zaie, kriminal horien ardura ez da sekula bukatzen.[2]
Minnesotako protokoloa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Nazio Batuen Giza Eskubideetarako Goi Mandatariaren Bulegoak (ACNUDH) 1991n protokolo bat aurkeztu zuen, Minnesotako protokoloa izenekoa, gizateriaren aurkako krimenak ikertzeko garaian, batez ere Estatu susmagarrien funtzionarioek ikerketetan eragina ez izateko.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Erromako Estatutua (gazteleraz)
Datuak: Q173462
Multimedia: Crimes against humanity / Q173462
